Farao Amenemhat I was de eerste vorst van de 12de dynastie volgens de Koningslijst. Waarschijnlijk was hij de vizier van Monthoehotep IV, de laatste farao van de 11de dynastie. Amenemhat I was niet van koninklijke komaf. Doorslaggevend bewijs voor de identificatie van zijn ouders is er niet.
Vermoedelijk was de ‘godsvader’ Senwosret, die genoemd wordt op een offerlijst op een kapel uit de tijd van Amenhotep I uit de 18de dynastie, zijn vader. Een vrouw met de naam Neferet wordt op een offertafel, gevonden bij Amenemhats piramide in El-Lisjt, genoemd als zijn moeder.
In het verhaal de ‘Profetie van Neferti’ wordt zijn regering gelegitimeerd. Het verhaal speelt zich af tijdens de regering van Snofroe uit de 4de dynastie. Neferti, een voorleespriester uit de cultus van Bastet, wordt verzocht een opgewekt verhaal aan de koning te vertellen. Neferti voorspelt de toekomst. Hij voorspelt de erbarmelijke situatie van de Eerste Tussentijd. Maar hij eindigt zijn voorspelling met de komst van Amenemhat I: ‘Een koning zal uit het zuiden komen, zijn naam is Ameny (Amenemhat), zoon van een vrouw van Ta-Sety, een kind van het huis van Opper-Egypte. Hij zal de witte kroon nemen en de rode kroon dragen. Hij zal de twee machten samenbrengen.’
Metropolitan Museum of Art, New York.
De Horusnaam van Amenemhat I luidde ‘Wehem-Mesoet’ (‘Herhaling van geboorte’ of ‘Renaissance’). Deze naam, in combinatie met de ‘Profetie van Neferti’ maken duidelijk dat hij zich als de stichter van een nieuw tijdperk zag. Hij was de eerste koning die het co-regentschap invoerde. Vanaf zijn 20ste regeringsjaar regeerde hij ongeveer tien jaar samen met zijn zoon en opvolger Senwosret I. Koningen uit de 12de dynastie zouden deze praktijk van hem overnemen.
De belangrijkste gebeurtenis uit zijn regering was het stichten van een nieuwe hoofdstad in het noorden van Egypte. De nieuwe residentie, nabij het moderne El-Lisjt, heette ‘Itji-taoey-Amenemhat’ (Amenemhat grijpt de beide landen). Het precieze moment van de verhuizing naar het noorden is niet bekend. Er zijn wel aanwijzingen dat dit tamelijk laat zijn 30-jarige regeerperiode heeft plaatsgevonden.
Nabij El-Lisjt bouwde Amenemhat I zijn piramide. Hiermee werd waarschijnlijk laat in zijn regeerperiode begonnen. Een aanwijzing hiervoor is het feit dat de naam van zijn zoon en opvolger Senwosret I vaker voorkomt in de dodentempel van de piramide dan die van hemzelf. Een teken dat in elk geval de dodentempel is gebouwd tijdens het co-regentschap met Senwosret I of ná het overlijden van Amenemhat I.
Amenemhat I voerde militaire campagnes in Nubië, Syro-Palestina en Libië uit. Waarschijnlijk werden de militaire campagnes tijdens zijn laatste regeringsjaren door zijn zoon Senwosret I uitgevoerd. Volgens het levensverhaal van Sinoehe, een hoveling van Amenemhat I, was Senwosret I op campagne tegen de Libiërs in de westelijke woestijn toen hem het nieuws bereikte dat Amenemhat I was vermoord.
De tekst ‘de instructies van Amenemhat I voor zijn zoon Senwosret I’ geeft hier meer informatie over: ‘Het was na het eten, de nacht was gekomen. Ik nam een uur van rust, ik lag op mijn bed….plotseling werden wapens voor mijn bescherming tegen mij gebruikt…had ik snel mijn wapens in mijn hand genomen dan had ik de lafaards zich gehaast terug laten trekken. Maar niemand is sterk in de nacht, niemand kan in zijn eentje vechten. Dus bloedvergieten vond plaats…’
De combinatie van de twee teksten doet vermoeden dat Amenemhat I daadwerkelijk werd vermoord. Door wie is echter niet bekend. Zijn zoon Senwosret I volgde hem op.
PvG
Zie ook de koningskaart voor meer informatie over deze farao.
Bronnen:
– The Middle Kingdom of Ancient Egypt – W. Grajetzki
– The Complete Royal Families of Ancient Egypt – A. Dodson en D. Hilton
– Chronicle of the Pharaohs – P.A. Clayton
– The literature of Ancient Egypt – W.K. Simpson