De god Osiris

Eén van de belangrijkste goden uit het oude Egypte was Osiris. De god van het dodenrijk, wederopstanding en vruchtbaarheid. Zijn verering zou over een periode van ruim 2000 jaar voortduren. Er zijn dan ook vele heiligdommen door heel het land voor deze god gebouwd.

Eén van de belangrijkste heiligdommen is de mythische begraafplaats van Osiris te Abydos, ook wel het Osireion genoemd. Vanaf de 5^de dynastie wordt de naam van de god genoemd in zowel de Piramideteksten (PT) als in de inscripties van de private mastaba’s.

Dat de god Osiris vanaf die tijd belangrijk werd in het dodengeloof blijkt wel uit de standaard openingszin van de offerformule. Deze in hiërogliefen opgetekende spreuk is te lezen op talloze stèle’s, sarcofagen en kisten. Maar ook bij de ingangen van de mastaba’s en in vele funeraire teksten is deze zin te lezen. De aanhef van de offerspreuk luidt “Een offer dat de koning geeft aan Osiris…”, en is bedoeld om uit naam van de overledene offers aan te bieden aan de god.

Osiris werd meestal afgebeeld als een menselijke witte mummie, zittend op een troon of staand op het Maät podium. Vaak staat de overledene voor de god afgebeeld om offerranden aan te bieden. De kleur van zijn gelaat is afwisselend groen of zwart. De groene kleur symboliseert zijn representatie van de vegetatie. De zwarte kleur symboliseert de vruchtbaarheid van het land en het slib dat de Nijl na iedere overstroming achterliet. Ook draagt de god de valse gekromde koningsbaard.

In zijn handen houdt hij de koninklijke attributen vast, de dorsvlegel en de kromstaf. In de eerste voorstellingen heeft hij een koninklijke pruik op zijn hoofd. Vanaf het Middenrijk wordt deze vervangen voor de Witte kroon, een symbool van Opper-Egypte. Waarschijnlijk is dit om de regio te benadrukken waar Osiris is ontstaan.

Een andere kroon die hij vaak droeg is de Atef-kroon. Deze is gelijk aan de Witte kroon echter aan de zijkanten worden twee struisvogelveren afgebeeld,  soms ook met horizontale horens en een zonneschijf. Vanaf het Nieuwe Rijk draagt de god ook een kleurrijke brede kraag om zijn nek.

Ook in de mythologie van het oude Egypte speelt de god Osiris een belangrijke rol.
Toen zijn cultus groeide en wijdverspreid werd, ontstond in Heliopolis het mythische verhaal van Osiris. Deze mythe beschrijft hoe Osiris door zijn jaloerse broer Seth in de val wordt gelokt en in stukken wordt gehakt.

Vervolgens gooit Seth de lichaamsdelen in de Nijl. Isis, de vrouw van Osiris en haar zus Nephtys, de vrouw van Seth, weten echter alle delen van het lichaam van haar man weer te vinden. Zij “helen” het lichaam van Osiris en Isis wordt zelfs op magische wijze door hem bevrucht. Uit deze goddelijke bevruchting wordt de god Horus geboren. Deze zou later in een wreed gevecht de dood van zijn vader wreken.

Hoewel Osiris belangrijk is in de dodencultus zijn amuletten van deze god zeldzaam. Er zijn er maar enkele bekend uit de Derde Tussenperiode en de Late Periode. De god wordt echter wel vaak aangeroepen in beschermende spreuken en bezweringen.
Tevens werd Osiris vaak afgebeeld in funeraire afbeeldingen.

RR

Bronnen:
– The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt – R. Wilkinson