Metropolitan Museum
of Art, New York.
Taweret, de Egyptische nijlpaardgodin, werd in het oude Egypte vooral in verband gebracht met de vruchtbaarheid, zwangerschap en geboorte, en haar rol in geboorterituelen. Haar naam betekent in het Egyptisch ‘de grote’.
De godin Taweret wordt meestal afgebeeld met een hoofd van een nijlpaard, de benen en armen van een leeuw en de staart van een krokodil. Daarnaast heeft ze een gezwollen buik en hangende borsten zoals die van een zwangere vrouw. Op haar hoofd draagt Taweret doorgaans een pruik, soms getooid met veren, al dan niet met horens en/of een zonneschijf. Haar mond heeft ze licht geopend en ze laat hierbij vaak haar ontblote tanden zien.
De attributen die ze bij zich draagt zijn de sa, een beschermingssymbool, en het anch-teken, het levensteken. Daarnaast heeft ze soms een toorts of zelfs een mes vast om de duisternis te verjagen en vijandige krachten te verdrijven.
De voorloper van Taweret in het Oude Rijk was de goedaardige nijlpaardgodin Ipy. De populariteit van Taweret groeide gedurende het Middenrijk. In het Nieuwe Rijk was ze niet alleen bekend bij het gewone volk. Haar afbeelding is namelijk zelfs (in graffiti) gevonden op een pyloon in de Karnaktempel op een plaats waar het gewone volk normaliter geen toegang had.
In de Late Periode wordt Taweret in verband gebracht met Hathor en wordt ze soms gelijkgesteld met de godin Isis. Taweret en Hathor dragen dan meestal dezelfde hoofdbedekking. Dit is goed te zien in Dodenboek spreuk 186, waar zij staat afgebeeld naast Hathor. Op een zeldzame stèle in het Metropolitan Museum of Art in New York is Taweret weergegeven terwijl zij een offer brengt aan de godin Moet, die soms als oervorm van Hathor wordt gezien.
Hoewel Taweret werd beschouwd als de vrouw van de god Bes, wordt ze in latere tijden ook wel eens als de partner van Seth aangeduid. Volgens de Romeinse filosoof Plutarchus (40-120 n.Chr.) was Taweret de concubine van Seth maar werd ze een volger van de god Horus wegens een meningsverschil over de Egyptische troon. Seth wordt in de Egyptische religie geassocieerd met het mannelijke nijlpaard.
Metropolitan Museum of Art,
New York.
Dat ze populair was bij het gewone volk blijkt uit de vele spreuken en teksten die op voorwerpen zijn aangetroffen. Wellicht staat ze daarom vaak afgebeeld op voorwerpen die te maken hadden met het gewone huishouden, zoals op hoofdsteunen en op andere huisraad.
Daarnaast is de godin veel afgebeeld op cosmetica-artikelen en op verschillende objecten die gerelateerd zijn aan de vruchtbaarheid. Hiertoe behoren bijvoorbeeld de speciale popjes in de vorm van een peddel, de zogenaamde ‘paddle dolls’ (doodsbruiden), gemaakt van hout of klei. Vazen in de vorm van Taweret, met gaatjes in de tepels en daardoor waarschijnlijk bedoeld om moedermelk in te doen, werden voor magische doeleinden gebruikt.
Haar populariteit is ook af te lezen aan de grote hoeveelheid amuletten die van haar is gevonden in Tell el-Amarna. Sommige kamers van huizen waren zelfs gedecoreerd met afbeeldingen van haar en de god Bes. Ook in Deir el-Medina zijn vele afbeeldingen van Taweret aangetroffen. Een prachtige voorstelling van haar is te zien op het plafond van het graf van Sethy I in het Dal der Koningen.
Niet alleen binnen Egypte was Taweret populair. Afbeeldingen van haar zijn verspreid langs de Middellandse Zee en drongen tenslotte door tot de iconografie van het Minoïsche Kreta. Hier bleef alleen haar vorm herkenbaar als de godin van het water.
YB
Bronnen:
– The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses – G. Hart
– The complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt – R. Wilkinson