Verscholen achter een palmbos langs de woestijnweg in de Charga oase, ligt de Hibistempel op zo’n twee kilometer ten noorden van de hoofdstad El-Charga. Het is de grootste en best bewaard gebleven tempel uit de Perzische Tijd in Egypte.
De tempel behoorde tot de oude hoofdstad 
(Hebet) dat ‘de ploeg’ betekent. Door de Grieken ‘Hibitonpolis’ oftewel ‘stad van de ploeg’ genoemd. De uit lokale kalksteen opgetrokken tempel was gewijd aan de Thebaanse triade Amon, Moet en Chonsoe.
Met de aanleg is waarschijnlijk begonnen tijdens de 25ste dynastie van de Zwarte Farao’s uit Nubië. Zeker is dat de vijfde farao van de 26ste dynastie, Wahibra (Apriës) in 588 v.Chr. aan de tempel heeft gebouwd. Ook hebben koningen Achoris uit de 29ste dynastie en Nectanebo I en Nectanebo II uit de 30ste dynastie verder aan de tempel gebouwd. De omheiningsmuur rondom de tempel en de colonnade in de tempel dateren uit de 30ste dynastie.
In de 4de eeuw n.Chr. is de noordzijde van de colonnade tot een christelijke kerk omgebouwd. De decoraties in de tempel zijn voornamelijk aangebracht door de Perzische overheerser Darius I uit de 27ste dynastie. Waarschijnlijk heeft ook Darius II, ongeveer honderd jaar later, inscripties laten aanbrengen.
Charga oase, West-Egypte.
In de oudheid werd de tempel omzoomd door een natuurlijk meer dat nu is verdwenen. Een sfinxenallee voor de tempel leidt naar een enorme vijf meter hoge toegangspoort. Deze werd gebouwd in de Romeinse Tijd.
Interessante inscripties op de poort getuigen van verordeningen die een duidelijk beeld vormen van de Romeinse heerschappij in de oase. Zo spreken inscripties die de Romeinse gouverneur Tiberius Julius Alexander in het 2de regeringsjaar van keizer Galba (69 n.Chr.) heeft laten aanbrengen over belastingen, erfenissen, het rechtssysteem en de rechten van de vrouw.
De oudste Romeinse inscriptie dateert uit 49 n.Chr. Vanaf de monumentale poort voert de processieweg verder naar de colonnade die bestaat uit acht composietzuilen. De enorme overspanning van circa zeven meter werd oorspronkelijk ondersteund door houten balken. Hoewel Nectanebo I vrijwel zeker de zuilenhal heeft laten aanleggen, zijn alleen de cartouches van Nectanebo II bewaard gebleven.
Koning Achoris voegde een grote hypostyle-hal toe. Deze bestaat uit twaalf zuilen met palmkapitelen. De mooi bewaard gebleven reliëfs in deze zuilenhal vormen een goed voorbeeld van tempels uit de Perzische tijd. Er zijn veel ongebruikelijke religieuze afbeeldingen en teksten te vinden, wellicht beïnvloed door de lokale kunststijl. Een voorbeeld hiervan is een opmerkelijke reliëfvoorstelling in de noordoosthoek van hypostyle-hal. De god Seth doorklieft met een speer de aartsvijand van de zonnegod Ra, de slang Apopis. Seth verschijnt met een blauw mensenlichaam, uitgespreide vleugels en een valkenkop.
Waarschijnlijk heeft farao Achoris ook de fundering van de Hibistempel verstevigd. Daarnaast heeft hij de westmuur laten stutten tegen instorten. Het instorten en verzakken begon al vlak na aanvang van de bouw van de tempel. Achter de hypostyle-hal bevindt zich een soort voorportaal met vier papyruszuilen.
De oorspronkelijke hypostyle hal met vier zuilen is hierachter gelegen. Deze hal voert naar het eigenlijke heiligdom bestaande uit een offerkamer, het heilige der heiligen en een kapel voor de vergoddelijkte koning. Dit deel van de tempel is gedecoreerd met afbeeldingen van 569 verschillende goden en godinnen. Op de noordwand bevinden zich afbeeldingen van goden van Neder-Egypte, op de zuidwand staan afbeeldingen van goden van Opper-Egypte. De westwand is gedecoreerd met voorstellingen van goden uit Thebe en Heliopolis. Achterin de tempel bevindt zich ook een aantal zijvertrekken. Vanuit deze ruimtes voeren trappen naar het dak van de tempel waar een kapel voor de Osirisrituelen is te vinden.
Charga oase, West-Egypte.
De tempel van Hibis is begin 20ste eeuw opgegraven en gerestaureerd door een team van het Metropolitan Museum of Art New York. Een epigrafisch team onder leiding van Eugene Cruz-Uribe heeft in de jaren ’80 van de vorige eeuw de inscripties vastgelegd. Door het hoge grondwaterpeil dreigde de tempel begin vorige eeuw volledig in te storten. Korte tijd was er sprake van een complete verhuizing van de tempel naar een droger gebied, maar uiteindelijk heeft men ervoor gekozen de tempel op zijn oorspronkelijke locatie te restaureren en te verstevigen.
LdJ
Bronnen:
– The Complete Temples of Ancient Egypt – R.H. Wilkinson
– Lexikon der Ägyptischen Baukunst – D. Arnold
– The Western Desert of Egypt – C. Vivian
– Foto Hibistempel – Petra Lether, foto god Min – Roel Rijsdam