De Sfinx

Het woord sfinx is afkomstig van het woord Sjesep anch (levend beeld). Het is een beeld van een godheid met het lichaam van een leeuw en het hoofd van een mens of dier.

De Grote Sfinx van Gizeh werd door de Arabieren Aboe Hol, de vader van de terreur, genoemd. Het beeld bevat in tegenstelling tot de vele mythes geen grote geheimen. Het is ook geen overblijfsel van een verdwenen beschaving. Hij is uitgehakt uit een rotsachtig uitsteeksel, opgebouwd uit drie lagen mergelachtige kalksteen. Hij was waarschijnlijk al ruw gemodelleerd door de wind voordat het beeld door mensenhanden werd uitgehakt.

Tijdens de 18^de dynastie (1550 – 1397 v.Chr.), duizend jaar na de bouw, was het beeld bedolven geraakt onder het woestijnzand. De tekst op de grote stèle tussen de poten van de Sfinx vertelt het verhaal van de jonge prins Thoetmoses. De prins was aan het jagen toen hij in de middag in slaap viel in de schaduw van de Sfinx. In een droom sprak de Sfinx tot hem en vroeg de prins om zijn lichaam te bevrijden van het zand. Als dank zou hij ervoor zorgen dat de prins koning werd. De jonge Thoetmoses luisterde naar de Sfinx, ontdeed het beeld van al het zand en voerde restauraties uit. De Sfinx hield zich aan zijn belofte en de prins werd koning Thoetmoses IV.

Ondanks deze en latere opgravingen ten tijde van Ramses II, werd de Sfinx opnieuw bedolven onder het zand. In de loop der eeuwen werden verschillende restauraties uitgevoerd, maar telkens werd het beeld weer door het zand bedekt. Veel vroege reizigers spreken dan ook alleen over een hoofd dat boven het zand uitsteekt. In 1925 is het hele lichaam van de Sfinx uitgegraven. Opvallend aan het beeld is dat het hoofd klein is in verhouding met de rest van het lichaam.

Een veelgehoorde theorie over de afgebroken neus van de Sfinx wordt gewijd aan het optreden van Napoleon Bonaparte. Hij zou het gezicht van het beeld met kanonnen hebben laten beschieten. Op schetsen van de Sfinx uit 1737 ontbreekt de neus echter al. Drie eeuwen eerder schreef de Egyptische historicus El-Maqrizi dat de neus in 1378 door vandalisme door Mohammed Sa’im el-Dahr verloren was gegaan. Bij het zien van Egyptische boeren die offers aan de Sfinx brachten, zou hij zo woedend zijn geweest, dat hij de neus heeft laten beschadigen.

Over het gezicht van de Sfinx is al veel gesproken en gepubliceerd. Welke farao zou het uitbeelden. Zou het Chafra zijn of zou het om Choefoe gaan? De gelijkenis met een beeld van Chafra is erg groot, maar aangezien er maar één bekend beeldje van Choefoe bestaat, is het niet mogelijk om een gedegen uitspraak hierover te doen.

Ook het wel of niet hebben van een valse baard heeft voor heel wat discussie gezorgd. De meest recente theorie gaat er van uit dat de oorspronkelijke Sfinx, die in de 4^de dynastie is gebouwd, geen baard had. Deze zou bij latere restauraties zijn toegevoegd. Waarschijnlijk heeft Amenhotep II uit de 18^de dynastie het beeld van een valse baard voorzien.

PvG

Bronnen:
– The Complete Pyramids – M. Lehner
– Mountains of the pharaohs – Z. Hawass
– De Piramiden van Egypte – A. Siliotti
– Heilige plaatsen in het oude Egypte – L. Oakes