Op een landtong bij de westelijke haven van Alexandrië zijn vlak bij het paleis Ras at-Tin de zogenaamde graven van Anfoesji ontdekt die dateren uit de 3de en 2de eeuw voor Christus tijdens de Hellenistische Periode. Anfoesji verwijst naar de lokale omgeving van het grafcomplex.
De vijf graven van Anfoesji zijn uitgehakt in de kalkstenen rotsen die ooit het eiland Pharos vormden. De twee grootste graven werden ontdekt in 1901 en de overige drie in 1921. De graven van Anfoesji vertonen zowel Griekse als Egyptische kenmerken. Wellicht was dit grafveld oorspronkelijk veel groter dan wat tot nu toe is teruggevonden. Mogelijk bevinden zich nog graven onder de tuinen van het Ras el-Tin paleis.
Het eerste graf is toegankelijk via een trap, uitgehouwen in de kalksteenrots. De gangen zijn bepleisterd en voorzien van imitatie marmeren schilderingen. Hiervan zijn nog sporen zichtbaar. De oostzijde van de open hof onderaan de trap leidt naar twee vertrekken met een latei in Egyptische stijl boven de ingang. Het eerste vertrek is voorzien van twee laag boven de grond aangebrachte banken. De wanden zijn net als de trap voorzien van een pleisterlaag met imitatie marmeren schilderingen. Het gewelfde plafond is beschilderd met ruitvormige en vierkante blokken in rood en wit. Achter het voorste vertrek bevindt zich de grafkamer met een roodgranieten sarcofaag.
Het noordelijke gedeelte bestond oorspronkelijk uit een rechthoekig vertrek gedecoreerd met een geschilderd inlegmotief van albasten tegels en rechthoeken. Het gewelfde plafond is beschilderd met een motief van achthoekige, verdiepte tegels. In de Romeinse Tijd werd een constructie toegevoegd van rode baksteen waarop drie sarcofagen geplaatst konden worden. Het achterste vertrek bevat twaalf loculi en is bepleisterd en beschilderd met geometrische patronen.
Ook het tweede graf is toegankelijk via een trap naar een open hof met grafkamers aan de zijkanten. Op de muur waar de trap naar rechts afbuigt, bevindt zich een geschilderde Egyptische scène. Te zien is hoe de overledene wordt gereinigd met water en door Horus wordt begeleid naar het dodenrijk met Osiris en Isis.
Onderaan de trap, net voor de ingang naar de hof is een afbeelding geschilderd van Osiris op zijn troon met Anoebis achter zich. Voor hem staat Horus die de overledene bij Osiris introduceert. De open hof is vrijwel vierkant met in de uiterste westhoek een bron met een gewelfd plafond. De vertrekken aan de noordoostkant en zuidoostkant van de hof zijn beide voorzien van een lange vestibule voor de begrafenisrituelen en een achterliggende grafkamer.
De vertrekken rechts van de hof zijn ongedecoreerd. De wanden van het voorvertrek zijn beschreven met Griekse graffiti en op de zijwanden zijn schetsen te zien van een zeilboot en een oorlogsschip. De vertrekken aan de noordoostzijde zijn mooier gedecoreerd en beter bewaard gebleven. In het voorvertrek is nog goed te zien dat de wanden zijn voorzien van twee pleisterlagen. De bovenste laag is beschilderd als imitatie albast. De laag eronder is beschilderd met zwart/witte vierkanten met daarin afbeeldingen van mythologische figuren. Het gewelfde plafond is beschilderd met geometrische motieven.
Aan beide zijden van de doorgang naar de grafkamer staan sfinxen op voetstukken. Boven de doorgang is een gebogen timpaan aangebracht met een getande rand en een zonneschijf in het midden. Het timpaan rust op twee zwart/wit geblokte pilaren met lotuskapitelen bovenop. Achter in het midden van de grafkamer bevindt zich een kleine naos. Waarschijnlijk heeft hier een grafbeeldje in gestaan. Het gewelfde plafond is voorzien van twee pleisterlagen. De bovenste laag is beschilderd met vierkantjes en rechthoeken met mythologische scènes. Hierin zijn bij goed zoeken menselijke figuurtjes te ontdekken.
Het derde grafcomplex is vrijwel geheel verdwenen.
De stenen van de bovenbouw zijn hergebruikt bij de bouw van andere monumenten. De bouwstijl van dit graf wijkt af van de overige graven. De trap leidt naar een smalle gang met toegang tot drie ondergrondse kamers met veel loculi.
Het vierde grafcomplex verkeert in slechte staat. De trap voert naar een voorvertrek met twee graven. Het eerste vertrek van het eerste graf bevat restanten van drie terrassen. Aan de rechterzijde is een put die ooit werd gebruikt als waterreservoir. Het tweede graf van dit complex bestaat uit een breed rechthoekig vertrek met restanten van twee terrassen.
Het vijfde graf bevat veel schilderingen en tekeningen. De trap biedt toegang tot een open hof met vier kleine vertrekken.
LdJ
Bronnen:
– Alexandria Archeological Sites – Dr. H. Riad
– Alexandria Illustrated – M. Haag
– Alexandria Rediscovered – J.Y. Empereur
– Foto’s – Lida de Jong