De godin Hathor

De godin Hathor is één van de populairste en meest voorkomende godinnen van het oude Egypte. Haar echte oud-Egyptische naam is Hoet-Her, wat geschreven wordt met een Horus-valk die zich in het teken voor ‘domein’ bevindt. De letterlijke betekenis van haar naam wordt daarmee ‘Domein van Horus’. Ze wordt al genoemd in de Piramideteksten, maar veel meer nog in de Sarcofaagteksten, waar ze steeds een beschermende rol heeft.

In Dendera staat de grote tempel van Hathor. Kleinere heiligdommen voor de godin zijn verspreid over het hele land. In verscheidene plaatsen heeft ze een een cultuskapel in tempels van andere goden. In Dendera werd ze al sinds het Oude Rijk vereerd. Het huidige bouwwerk stamt uit de Ptolemaeën Tijd.
Ze wordt meestal uitgebeeld als een koe. Ze kan ook als vrouw met een koeienhoofd worden voorgesteld. Soms heeft ze het gezicht van een vrouw met koeienoren en koeienhorens. Haar hoofdtooi blijft meestal wel hetzelfde: de koeienhorens met daartussen de zonneschijf geklemd.

Hathor is de godin van zang, dans, liefde, seksualiteit, erotiek, muziek, moederschap en vruchtbaarheid. Bij haar tempel in Dendera bevindt zich dan ook een ‘mammisi’, een geboortekapel. Vrouwen konden daar naartoe komen om een kind te baren.
Hathor was dan ook bijzonder geliefd onder vrouwen. Zij offerden aan de godin hopend op conceptie, een goede geboorte, een gezond kind, etc. Ze wordt vaak weergegeven in handvatten van spiegels en in cosmetica potjes en bakjes, of in handvatten van haar kenmerkende muziekinstrument, het sistrum.

Hathor heeft vele manieren waarop ze zich kan manifesteren.
Ze wordt gezien als vrouw of zelfs de moeder van de god Horus. In voorstellingen waarin ze de moeder van Horus is, heeft ze eigenlijk de plaats ingenomen van de godin Isis.
Daarnaast is Hathor ook een hemelgodin. In die hoedanigheid staat ze in nauwe relatie tot de hemelgodin Noet. Noet kan op haar beurt als hemelkoe worden uitgebeeld.
Hathor is één van de oudst bekende godinnen van Egypte. Vanaf het begin van het Oude Rijk treedt ze op als consort voor de steeds belangrijker wordende zonnegod Ra. Dat verklaart ook waarom ze in de zonnetempels van het Oude Rijk een belangrijke rol speelde.
Ze werd echter ook gezien als zijn dochter, in de vorm van het ‘Oog van Ra’. In die hoedanigheid werd ze gevreesd. Dit wordt duidelijk in de mythe van de Vernietiging van de Mensheid. Daar neemt ze haar woeste vorm aan: de leeuwingodin Sachmet.
In haar koe-vorm is Hathor de beschermster van de regerende vorst. Dit blijkt uit voorstellingen waarbij de farao aan haar uiers drinkt. Daarmee wordt ze gezien als de moeder van de koning.
Tegelijkertijd is ze ook de echtgenote van de koning, wat verwijst naar haar rol als vrouw van Horus.
De koning was de incarnatie van de god Horus en de koningin was de aardse manifestatie van Hathor. De koningin werd al in de 4^de dynastie gezien als de hogepriesteres van de godin.

Hathor wordt ook godin van de buitenlanden genoemd. In die hoedanigheid was ze de beschermster van de afgelegen mijnstreken zoals de Sinaï waar turkoois, koper en malachiet vandaan werd gehaald. Ze werd ‘Meesteres van Turkoois’ genoemd en als gevolg daarvan ook ‘Meesteres van Faience’.
Ze werd ook gezien als ‘Godin van het Westen’, de plek waar je heen ging als je stierf. Hathor is dus ook godin van het dodenrijk. In graven is ze te zien als boomgodin die voedsel en/of water geeft aan de overledene. Of ze is te zien als koe die uit de berg tevoorschijn komt en de overledene beschermt. Ze kan ook in haar vrouwelijke vorm worden uitgebeeld, waarbij ze het teken van het westen op haar hoofd draagt.
Vanaf de 18^de dynastie werd ze gezien als beschermgodin van de Thebaanse necropool. Ze treedt de overledene dan vaak tegemoet met water op haar reine handen om hem welkom te heten in het dodenrijk.

Tijdens het Festival van Hathor werd er veelvuldig drank geschonken en muziek gemaakt. Dit zijn twee aspecten waar de godin ook mee werd geassocieerd. Zij hebben ook bijgedragen aan haar aanhoudende populariteit gedurende de geschiedenis van het oude Egypte.
Volgens de mythe van de Vernietiging van de Mensheid werd er voor het festival van Hathor rood bier gebrouwen, wat een extra benevelende werking had.
Een ander groot festival waar Hathor een hoofdrol in speelde, was het Feest van de Schone Ontmoeting. Daarbij voeren ze 160 km stroomopwaarts naar Edfoe, naar de tempel van Horus. Daar vond dan een heilig huwelijk plaats en vervolgens werd er 14 dagen lang feestgevierd.
In haar tempel in Dendera staan echter meer dan 25 festivals waarbij de godin speciale verering ontving.

MvK

Bronnen:
– The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt – R.H. Wilkinson
– Dictionary of Ancient Egypt – T. Wilkinson
– Gods, rite, rituals and religion of Ancient Egypt – L. Gahlin
– Foto van sistrum met Hathorkopje – Mariëlle van Kampen