haar kinderen in een mand meevoert o
p haar rug, tempel van Beit el-Wali.
De kleine rotstempel van Beit el-Wali is gesticht onder Ramses II. Het heiligdom is tijdens de Nubische Reddingsoperatie van UNESCO verplaatst en ligt nu in een kunstmatige rotsheuvel achter de tempel van Kalabsja op het eiland Nieuw Kalabsja.
De tempel is in zijn geheel goed bewaard gebleven. Alleen de reliëfs hebben het te verduren gekregen. De tempel is namelijk zeven eeuwen in gebruik geweest als koptische kerk. Vermoedelijk heeft de tempel daarna als een woonhuis gediend voor een islamitische geestelijke. De naam Beit el-Wali betekent namelijk ‘het huis van de heilige man’.
De tempel is in de eerste plaats gewijd aan de rijksgod Amon-Ra. De reliëfvoorstellingen en de restanten van beelden in nissen maken duidelijk dat ook de goden van Nubië hier werden aanbeden. Zo zijn de drie goden van Elefantine, Chnoem en zijn twee gemalinnen Satet en Anoeket, veelvuldig afgebeeld. Ook zijn de voorstellingen van Horus van Baki (de Nubische plaats Qoeban) en de godinnen Selket en Isis te zien.
De tempel is voor de helft rechtstreeks uit de rotsen gehakt en vormt daarmee een zogenaamde hemispeos. De toegang bestaat uit een kleine pyloon uit tichelsteen met kalkstenen deurposten waar de cartouches van Ramses II in zijn aangebracht. Ook valt daar te lezen dat ‘al het naar binnengaan in het huis van Amon-Ra’ rein dient te zijn.
De zijwanden van het achter de pyloon gelegen voorhof bestaan voor het onderste deel uit de natuurlijke zandsteenrots. De wanden lopen naar achter toe hoger op en zijn vooraan oorspronkelijk aangevuld met een bepleisterde laag uit tichelsteen. Het achterste gedeelte van het voorhof vertoont resten van gewelfde constructies uit tichelsteen, vermoedelijk een toevoeging bij de verbouwing naar een kerk. Dan volgt in de rots een voorvertrek met twee zuilen en een sanctuarium met in de achterwand een beschadigde beeldennis.
Op de zijwanden van het voorhof staan voorstellingen van de militaire campagnes van Ramses II. Opmerkelijk is dat de afbeeldingen op de noordwand van achter naar voor overgaan van verhoogd reliëf naar voorstellingen ‘en creux’. Waarschijnlijk moest de tempel op een bepaald moment versneld worden voltooid. Men koos bij de afwerking van de noordwand en de gehele zuidwand voor de minder tijdrovende reliëftechniek waarbij de achtergrond van de voorstellingen niet werd weggehakt.
De linkerwand toont het zuiden met een campagne tegen de Nubiërs. Nog steeds is het niet duidelijk wanneer deze strijd heeft plaatsgevonden. Vele onderzoekers zijn van mening dat Ramses II deze krijgsverrichtingen doorvoerde in de tijd dat hij samen met zijn vader Sethy I regeerde. Hij zou dan de leeftijd van 22 jaar hebben bereikt.
Verwarrend is echter dat Ramses II de naam van zijn vader niet noemt en in de voorstellingen te zien is met zijn twee zonen, prins Amonherwenemef en prins Chaëmwaset. Deze prinsen moeten op dat moment nog zeer jong zijn geweest. Toch nemen de jongens in hun eigen strijdwagens deel aan de oorlog tegen de Nubiërs.
Vermoedelijk is deze voorstelling dan ook geen weergave van de werkelijkheid, maar wordt de traditionele militaire rol van koningszonen benadrukt. Ook op de noordwand is te zien hoe één van de prinsen zijn vader bijstaat bij de bestorming van een migdol. Weinig realistisch is daarbij ook de weergave van Ramses II die met zijn linkerhand een paar vijanden uit deze Syrische vesting lijkt te plukken.
Een andere scène toont hoe vakkundig Ramses II is in zijn militaire actie. Hij achtervolgt de vijand in zijn strijdwagen. Zijn linkerbeen heeft hij daarbij voor op de strijdwagen en zijn rechtervoet staat op de dissel. Terwijl hij voorover leunt, zijn teugels rondom zijn middel geslagen, houdt hij met zijn linkerhand enkele gevangen vast en zwaait hij rechts met een kromzwaard. Het thema van de farao als overwinnaar is een traditionele voorstelling waarbij de overwininning van de orde over de chaos wordt uitgebeeld.
De slotscène op de noordwand toont Ramses II zittend in een paviljoen. Hij wordt vergezeld van zijn tamme leeuw. Zijn zoon Amonherwenemef biedt hem drie Syrische gevangenen aan. Niet alleen Ramses II, maar ook latere koningen zoals Sethy II en Ramses IV hebben hier hun cartouches laten aanbrengen.
de borst, tempel van Beit el-Wali.
Naast de heldhaftige afbeeldingen van het krijgsgeweld zijn op de zuidwand van het voorhof ook scènes te zien van het brengen van tribuut door de Nubiërs aan de onderkoning van Koesj Amenemope, de zoon van Paser I. De giften bestaan uit luipaardenvellen, zakken goudpoeder, blokken ebbenhout, struisvogelveren en struisvogeleieren.
Vaak zijn alvast de Egyptische eindproducten die van deze materialen worden gemaakt weergegeven alsof ze in Nubië zijn vervaardigd. Zo zien we schilden, ebbenhouten stoelen en gouden ringen. Ook worden de dieren die in Nubië voorkwamen zoals apen, luipaarden en giraffen meegevoerd. Een van de vrouwen in het gezelschap draagt haar kinderen in een mand op haar rug. De mand heeft ze behendig met een band om haar hoofd bevestigd.
Het voorhof gaat via drie doorgangen over naar het voorvertrek. Op deze doorgangen zijn afbeeldingen van Amon-Ra en Horus te zien. In de achterwand van deze brede hal bevinden zich aan weerszijden van de doorgang naar het sanctuarium twee nissen met beelden van Ramses II. De farao wordt aan de noordzijde geflankeerd door Chnoem en Anoeket. De zuidelijke nis toont hem gezeten tussen Horus van Baki en Isis.
De voorstellingen in het sanctuarium zijn, met uitzondering van de achterwand, goed bewaard gebleven. Opvallend is de afwezigheid van voorstellingen van de heilige bark van Amon-Ra. Direct links en rechts aan de binnenzijde van de doorgang staat Ramses II afgebeeld als een jongeling die wordt gezoogd door de godinnen Isis en Anoeket.
De wanden in dit allerheiligste deel van de tempel zijn rijk versierd met voorstellingen van de koning die offers brengt aan Horus van Baki en aan Amon-Ra. Ook zijn er prachtige afbeeldingen te zien van de koning die samen met Chnoem en Anoeket wierook offert aan Amon-Ra. In de nis aan de achterwand van het allerheiligste zijn de godenbeelden vrijwel geheel vernietigd.
YB
Bekijk ook de koningskaart van Ramses II
Bronnen:
– Guide to the Nubia Monuments of Lake Nasser – J. Gohary
– Topographical Bibliography of ancient Egyptian hieroglypic text, reliefs and paintings Volume VII, Nubia, the deserts and outside Egypt – B. Porter and R. Moss
– Foto’s – Yvonne Buskens