Farao Thoetmoses IV was de achtste vorst van de 18de dynastie volgens de koningslijst. Hij was de zoon van Amenhotep II en koningin Tiaa. Hij was niet de oudste zoon. De namen van twee waarschijnlijk oudere broers zijn bekend: Nedjem en Webensenoe. Beide zijn eerder overleden dan hun vader Amenhotep II. Ook was er een prins Amenhotep, die de functie van sem-priester van Ptah uitoefende en vermoedelijk de beoogde troonopvolger was. Het is onduidelijk of deze Amenhotep ook door een vroegtijdige dood of door een strijd om de macht geen farao is geworden.
British Museum, Londen.
Sommige wetenschappers veronderstellen dat Thoetmoses IV de troon geüsurpeerd (toegeëigend) heeft. Dit komt vooral door de zogenaamde ‘droomstèle’. Deze stèle die tussen de voorpoten van de Sfinx bij Gizeh staat, vertelt hoe de jonge prins Thoetmoses tijdens een jachtpartij in de woestijn in de schaduw van de Sfinx in slaap viel.
In zijn droom sprak de god Horemachet-Chepri-Ra-Atoem, waarmee de Sfinx tijdens de 18de dynastie werd geassocieerd, als een vader tot zijn zoon. De god beloofde dat prins Thoetmoses koning zou worden als hij het lichaam van de Sfinx zou bevrijden uit het zand. Thoetmoses verwijderde al het zand en werd beloond met het koningschap.
Volgens sommige wetenschappers ging het vervullen van deze voorspelling gepaard met het vermoorden van kroonprins Amenhotep. Het feit dat er in Gizeh drie stèles zijn gevonden van één of meerdere zonen van Amenhotep II, waarop de namen moedwillig zijn uitgewist, maakt dit vermoeden nog groter. De droomstèle zou een propagandamiddel zijn geweest waarmee Thoetmoses IV wilde aantonen dat hij door goddelijke interventie de opvolger van Amenhotep II was geworden. En niemand kon tegen de wil van de goden ingaan.
Door de militaire campagnes van zijn vader Amenhotep II en grootvader Thoetmoses III was de situatie in het door Egypte gecontroleerde gebied zeer stabiel. Behalve een kleine militaire actie in Syro-Palestina aan het begin van zijn regering en een campagne in Nubië tijdens zijn 8ste regeringsjaar heeft Thoetmoses IV geen militaire acties uitgevoerd. Met behulp van diplomatie verbeterde hij de relatie met de grootste rivaal van Egypte: de Mitanni. Een vredesverdrag tussen deze landen werd bezegeld met een huwelijk van Thoetmoses IV en de dochter van de Mitannische koning Aratma I.
Zijn grote koninklijke echtgenote heette Nefertari. Vanaf het 7de regeringsjaar draagt een onbekende dame met de naam Iaret deze titel. Een zoon bij een bijvrouw, Moetemwia, werd de latere troonopvolger Amenhotep III.
moeder Tia,
Egyptisch Museum, Caïro.
Tijdens de vreedzame periode veranderde Thoetmoses IV het beeld van de koning. Hij benadrukte de relatie tussen zichzelf en de zonnegod Ra. Hij beschreef de belangrijke rol die Ra had gespeeld bij het verwerven van zijn koningschap. Uiteindelijk resulteerde dit in het naar voren schuiven van een tot dan toe minder bekend aspect van de zonnegod, de Aton. Dit was de fysieke, zichtbare vorm van de zon, de zonneschijf. Binnen een aantal decennia, tijdens de regering van Amenhotep IV/Achnaton, zou deze Aton de belangrijkste god van Egypte worden.
In de tempel van Karnak bouwde Thoetmoses IV een zuilengalerij. Deze werd door zijn zoon Amenhotep III verwijderd en als vulmiddel voor de derde pyloon (toegangspoort van de tempel) gebruikt. Tegenwoordig is deze zuilengalerij heropgebouwd te zien in het openluchtmuseum van Karnak. Een 32 meter hoge obelisk werd voorzien van inscripties, maar nooit opgericht. Deze obelisk staat nu op het Sint-Jan van Lateranenplein in Rome.
Thoetmoses IV regeerde tien jaar. Hij overleed rond 1389 v.Chr. Howard Carter heeft in 1903 zijn graf (KV 43) ontdekt, maar de sarcofaag was leeg. De mummie bevond zich namelijk in de koninklijke cachette in het graf van Amenhotep II (KV 35). Tegenwoordig bevindt de mummie van Thoetmoses IV zich in het National Museum of Egyptian Civilization in Caïro.
PvG
Bronnen:
– Imperial lives, vol. 1 the 18th dynasty through Thutmose IV – D.C. Forbes
– Chronicle of the Pharaohs – P.A. Clayton
– The Complete Royal Families of Ancient Egypt – A. Dodson en D. Hilton